"Stop met de term partner-verlof"

Liv werd geboren op een hete zomerdag in Stockholm, Zweden. De eerste tien werkdagen ben je als ouders dan samen vrij. De Zweden laten je compleet met rust. Geen familie of buren die op de stoep staan; geen beschuit met muisjes die worden rondgedeeld en geen kraamverzorgster die je helpt. Jij, je partner en je baby. Een gesloten bubbel en niemand die het waagt daar binnen te stappen. Misschien wat saai en ongezellig, maar ook zeer bijzonder en intiem.

Na tien dagen begint het ouderschapsverlof: 480 dagen, te verdelen tussen beide ouders. Als partner word je geacht minimaal 90 dagen te nemen, anders vervallen die. In Stockholm is dat niet alleen een juridische, maar ook een sociale norm. Als je het niet zou doen, zouden de buren je toch gek aankijken. Mijn vrouw neemt het eerste jaar voor haar rekening. Daarna gaat zij weer terug naar werk. Het is mijn beurt en mijn werkgever stelt geen vragen. Mijn kind, mijn recht, mijn beslissing. Ik informeer hem dat ik van plan ben 5 maanden verlof te nemen. Hij is blij voor me en kan sowieso juridisch geen nee zeggen. Dus zonder poeha worden mijn taken overgenomen en dossiers herverdeeld.

5 maanden heb ik de tijd voor het hele spectrum van menselijke ervaringen en emoties. Ik herinner mij de “Beatles-walks”. ‘s Morgens ga ik wandelen met Liv en zing ik alle Beatles-nummers die ik ken. We lopen langs het water aan de zuidkant van Stockholm en groeten de andere vaders die wandelen met hun kinderen. Zo lang ik zing, slaapt Liv door. Schitterend. Maar ik herinner me ook de saaie uren. De uren waarin ik uitkijk naar volwassen gesprekken. De momenten dat ik geen poepluier meer kan zien. De momenten waarop ik niets liever wil, dan dat mijn vrouw weer thuis komt. De momenten dat ik het liefst op kantoor zou zijn. Want tijdens de 5 maanden heb ik echt níets van kantoor gehoord. Geen collega die iets vraagt. De baby-bubbel blijft intact.

Het is juist die combinatie van ervaringen die het ouderschapsverlof in Zweden zo waardevol maakt. Het feit dat je als partner een tijd lang écht de “primary caretaker” bent. Dag na dag, week na week, maand na maand, ben jíj degene die elke pijn weg moet nemen en elke blijdschap van het kind meemaakt. Dat creëert een diepe band. En het zorgt voor begrip tussen de ouders. “Ik snap hoe moeilijk en zwaar het is om de hele dag met de kinderen thuis te zijn”. Dat kun je alleen zeggen als je het zélf hebt meegemaakt. En dan niet voor 1 papadag in de week.

Pre-corona bracht en haalde ik Liv vaak naar en van de kleuterschool. Dat betekent dat ik 09.15 op kantoor ben en uiterlijk 16.30 weer weg ga. Geen collega die daar hier van opkijkt. ’s Avonds gaat de computer dan wel nog een keer aan. Iedereen begrijpt dat, wanneer je jonge kinderen hebt, je uren meer flexibel moeten zijn. Man of vrouw dat maakt niet uit.

Elk land en elk systeem heeft zijn voor- en nadelen. In Zweden gaan ouders na het ouderschapsverlof – in de regel – allebei weer voor 100% aan de slag. Het Nederlandse deeltijdwerken klinkt dan aantrekkelijk en is dat in sommige opzichten ook. Maar om de voordelen daarvan écht te benutten, mag het systeem niet tegelijk ook achterstanden creëren. Voor vrouwen zou deeltijdwerk geen val mogen zijn die ze achterstelt in arbeidsparticipatie, carrière en pensioenopbouw. Mannen zouden middels het ouderschapsverlof de mogelijkheid moeten krijgen om échte verantwoordelijkheid te nemen en een kans om het hele spectrum van ouderschapservaringen mee te kunnen maken.

Het perfecte systeem is moeilijk te vinden. Ik ben in ieder geval blij dat ik in Zweden de kans heb gehad om een volwaardig ouderschapsverlof mee te maken. Met al z’n ups en downs. In Zweden is de term “föräldraledig” (ouderschapverlof) genderneutraal. Het wordt tijd dat ook in Nederland de man als volwaardige ouder wordt erkend. Ik stel dan ook voor om de term “partnerverlof” niet meer te gebruiken. Want zo lang mannen verlof krijgen op basis van het feit dat ze “partner-van” zijn, in plaats van voor hun eigen rol als ouder, doen we zowel mannen als vrouwen een groot onrecht.