Veelgestelde vragen

In Nederland ervaart meer dan ⅓ van de werkende ouders stress door de combinatie van werk en zorg en zijn 750.000 mantelzorgers zwaar- of zelfs overbelast. Dit wordt voor een groot deel veroorzaakt doordat de huidige voorzieningen tekort schieten. De drie grootste belemmeringen zijn: de complexe en soms ontoegankelijke manier waarop kinderopvang geregeld is, het feit dat het partner- en ouderschapsverlof niet 100% betaald worden en dat mantelzorgers niet kunnen rekenen op betaald (tijdelijk) verlof of vervanging. Wij roepen de overheid op tot verandering. In de tussentijd helpt het om er met anderen over te praten en bieden wij je tools die je helpen jouw individuele situatie onder de loep te nemen en te verbeteren.

Voor veel ouders en mantelzorgers is de dagelijkse stress die zij ervaren een urgent probleem. Wij roepen de overheid op om deze situatie te verbeteren, en zullen aandacht blijven vragen voor dit probleem totdat er structurele verbeteringen worden doorgevoerd. Tegelijkertijd willen we mensen nu een helpende hand bieden door ze tools aan te reiken die stress kunnen verminderen, tot er een permanente oplossing vanuit de overheid komt.

Dat klopt, zorgtaken zijn vaak een reden om in deeltijd te gaan werken. Maar we weten uit onderzoek dat vrouwen dit niet per se willen, en het anders zouden doen als de combinatie werk-zorg beter zou worden gefaciliteerd. De manier waarop ons systeem is ingericht heeft hier een grote invloed op. Bijvoorbeeld; bij de geboorte van een kind heeft de partner van de vrouw recht heeft op slechts 1 week 100% betaald verlof (en de overige 5 weken worden voor maar 70% betaald). Hiermee geeft de politiek de indirecte boodschap dat de moeder degene is die de zorg voor het kind moet dragen. De partner moet tegelijkertijd direct weer aan het werk. Dit zijn precies de traditionele rolpatronen die we moeten verbreken, zodat iedereen oprecht een vrije keuze heeft voor betaald werk of onbetaalde zorg.

Kinderopvang is een belangrijke randvoorwaarde om werk en zorg te kunnen combineren. Het kan helpen bij het ontzorgen van ouders en bij het stimuleren van een gelijke werk/zorgverdeling. Zo geeft het beide ouders bijvoorbeeld de ruimte om na de geboorte (meer) betaald werk te (blijven) doen. Bovendien is het een belangrijke voorwaarde voor het creëren van gelijke kansen voor kinderen, want kinderen ontwikkelen zich beter als zij naar de kinderopvang gaan. De manier waarop kinderopvang nu geregeld is, is echter te complex en voor veel ouders erg duur. Dat maakt dat veel ouders ervoor kiezen om geen, of minder gebruik te maken van kinderopvang. Dat is jammer, want ouders zijn over het algemeen heel tevreden over de kwaliteit van de kinderopvang en het wanneer het goed geregeld (en bijna gratis) is kan het faciliteren in het combineren van werk en zorg, en het creëren van gelijke kansen.

We roepen de politiek op tot een grote hervorming in de kinderopvang. In het kort willen wij het volgende: - Goed; oftewel gericht op kindontwikkeling. - Gratis; of tegen een kleine vergoeding. - Zonder gedoe; oftewel voor ouders moet vooraf helder zijn wat zij voor de opvang moeten betalen. Zij betalen dit direct aan de kinderopvangorganisatie. Het complexe toeslagensysteem gaat daarmee op de schop. - Voor alle kinderen: ongeacht of je ouders werken en/of de opvang kunnen betalen.

Een mantelzorger is iemand die onbetaald zorg verleent aan een familielid of naaste. Naar schatting zijn er 4,4 miljoen mensen mantelzorger, zij verlenen meer dan 8 uur mantelzorg per week. Een kleine meerderheid (58%) van de mantelzorgers is vrouw. Er is een belangrijk verschil tussen vrouwen en mannen in de mantelzorgtaken die zij op zich nemen. Vrouwen dragen vaker de mentale last van het mantelzorgen, waar mannen gemiddeld genomen taakgerichter zijn. Uit onderzoek van Movisie blijkt dat mannen vaak geen ‘echte zorgtaken’ op zich nemen omdat ‘mannen dat nu eenmaal niet horen te doen’. In veel families geldt dit nog als ongeschreven regel. Die traditionele rolpatronen zijn voor veel mensen belemmerend.

Een groot deel van de mantelzorgers ervaart (financiële) stress. Veel mantelzorgers (56%) blijven naast hun taken als mantelzorger evenveel uren betaald werken. De combinatie van werk en zorg levert stress op, want mensen hebben een extra “baan” naast hun betaalde werk. Ook geeft 1 op de 5 mantelzorgers aan dat ze moeite hebben met het opbrengen van de kosten van het mantelzorgen. Er bestaan regelingen die mantelzorgers moeten ontlasten, maar hier wordt weinig gebruik van gemaakt. De regelingen worden niet (volledig) vergoed en het is voor veel mensen dus financieel niet haalbaar om hier gebruik van te maken. Slechts 3 op de 10 mantelzorgers maakt bijvoorbeeld gebruik van zorgverlof. Van respijtzorg wordt nog minder gebruikgemaakt: slechts 8% van de mantelzorgers maakt hier gebruik van. Daar komt nog eens bij dat de regelingen bij veel mantelzorgers niet bekend zijn.

Wij roepen de politiek op tot volledige betaling van zowel het kortdurend als het langdurend zorgverlof. 44% van de mantelzorgers geeft aan dat hen dit minder stress zou opleveren, en bijna 40% zegt dat dit een betere combinatie van werk en zorg tot gevolg zou hebben. Juist omdat er zoveel overbelaste mantelzorgers zijn kan dit een belangrijke verandering zijn in ons systeem. Daarnaast willen we dat respijtzorg betaald wordt door de overheid, en toegankelijk is voor alle mantelzorgers in Nederland.

Momenteel hebben alle partners van moeders recht op 1 week 100% betaald verlof bij de geboorte van hun kind. Daarna is er een verlenging mogelijk van 5 weken, die worden wel voor maar 70% betaald en zijn niet beschikbaar voor ZZP’ers. Onze oproep is daarom: maak het partnerverlof 100% betaald en ook beschikbaar voor ZZP’ers! Dat is belangrijk om twee redenen. Allereerst is het een grote stimulans voor alle partners om het verlof op te nemen. Daarnaast blijkt uit ons onderzoek dat partners met laagbetaalde banen minder gebruik maken van de verlenging van het partnerverlof. De veronderstelling is dat dit is omdat de deze groep het gat van 30% niet voor een langere periode kan missen. Tot slot roepen we de politiek op tot 100% betaling van het ouderschapsverlof. Nu wordt er van die regeling weinig gebruikgemaakt, terwijl 100% betaling ouders veel stress kan schelen en een betere werk/zorgverdeling tot gevolg heeft.

De rol van de werkgever is om het opnemen van partner- of ouderschapsverlof te stimuleren in de eigen organisatie. Wij vinden dat werkgevers het het partnerverlof moeten stimuleren en, waar mogelijk, moeten aanvullen tot 100%. Wanneer iedereen in een organisatie het logisch en goed vindt dat ook een partner na de geboorte van een kind een langere tijd verlof opneemt zullen meer mensen van de regeling gebruik maken.

De veranderingen die wij voorstellen in het voorzieningenstelsel voor ouders en mantelzorgers kosten een boel geld. Wij vinden dat de overheid hierin moet investeren. Wij noemen het een investering, omdat het de staatskas en de samenleving ook veel kan gaan opleveren. Neem bijvoorbeeld kinderopvang. Wij hebben door laten rekenen wat de kosten en opbrengsten zijn van goede en betaalbare kinderopvang, zonder complex toeslagensysteem. Twee belangrijke opbrengsten van deze investeringen in de kinderopvang zijn: meer belastinginkomsten door hogere arbeidsparticipatie van ouders en lagere verzuimkosten door minder ziekteverzuim en burn-out. Uit ons rekenmodel blijkt dat vanaf 2 dagen gratis kinderopvang, het zichzelf terugverdient!